ارز دیجیتال چیست؟
معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات کانون بازنشستگان ناجا از ارز دیجیتال و بیت کوین می گوید:
رادیوشبا – این روزها در برخی از رسانه ها و فضای مجازی صحبت از ارزهای دیجیتال می شود و عموم مردم اطلاعات دقیقی از این ارزها و به ویژه بیت کوین ندارند و فقط خبر افزایش یا کاهش قیمت آن را می‌شنوند و نمی‌دانند که چرا موضوع بیت کوین آنقدر در جهان و حتی کشور عزیزمان ایران داغ شده است. بر آن شدیم تا برای آگاهی بازنشستگان و خواننده های محترم آنان که علاقمند به افزایش اطلاعات خود در این زمینه هستند، گزارشی از جناب مهندس نوید همراهی، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات کانون بازنشستگان ناجا دریافت کردیم که در زیر به استحضار خواننده های عزیز می رسانیم.
بحث ارزهای دیجیتال و علی الخصوص بیت کوین حدود ۵ سال است که رونق گرفته است و به یکی از مباحث و دغدغه‌های مهم کشور ها تبدیل شده است و حدوداً ۲ سال است که به بحث روز اخبار و مسائل اقتصادی کشور ما تبدیل شده است. حتی زمزمه‌هایی نیز شنیده می‌شود که بعضی افراد در ایران، بعد از افزایش خیره‌کننده قیمت بیت‌کوین (که در حال حاضر هر بیت کوین حدود ۱۰.۰۰۰ دلار می باشد)، پول‌های خود را به جای سرمایه‌گذاری دربازارهای واقعی مثل طلا و مسکن و …، صرف خرید بیت‌کوین کنند و این خواسته در حال افزایش است. به طور کلی برای روشن شدن موضوع، مختصراً درباره ارز دیجیتال یا همان ارز رمزها که مهمترین آنها بیت کوین می باشد توضیحاتی ارائه خواهم داد.
ارز دیجیتال چیست؟
هر کشوری واحد رسمی پول و یا ارز متعلق به خود را دارد؛ مثلا ارز رسمی کشور ایران ریال ، برخی کشورها یورو، روبل، دلار و … است و در بانک‌ها و مبادلات خارجی از ارز مشخصی برای انتقال وجه به حساب افراد و شرکت‌ها استفاده می‌شود. اکنون چند سالی است که در مقابل این ارزهای رسمی، ارز دیجیتال که یک نمونه از پول های الکترونیکی است، مطرح گردیده که از رمزنگاری برای انتقال در فضای مجازی و اینترنت استفاده می‌شود. در حال حاضر حدود ۹۰۰ ارز دیجیتال در بازارهای جهانی از جمله بیت کوین، اتریوم، ریپل، لایت کوین و دوج کوین که مشهورترین آنها هستند، تجارت می شوند. نکته بسیار مهم آن است‌که برخلاف طلا و نقره، ارزش ارزهای دیجیتال ذاتی و فیزیکی نیست و تنها دلیل ارزش آنها اعتقاد و اعتماد مردم و بازار سرمایه می باشد و به عبارت ساده تر ارزهای دیجیتال ساخته و پرداخته فضای مجازی است.
بیت‌کوین چیست؟
بیت‌کوین یک شبکه و ارز الکترونیکی می باشد. تراکنش‌های این شبکه به صورت همتا به همتا و بدون نیاز به واسطه‌ها انجام می‌شوند. این بدان معناست که برای انجام تراکنش‌ها نیاز به نهادهای متمرکز مانند بانک ها یا موسسات وجود ندارد.
مالک شبکه بیت‌کوین چه کسی است؟
شبکه بیت‌کوین در ظاهر هیچ مالکی ندارد. درست همانطور که هیچ فردی مالک اینترنت و فضای مجازی نیست. در بیت‌کوین کاربران سراسر جهان به شبکه متصل می‌شوند و آن را باهم کنترل می‌کنند. البته این نکته نیز که چه دولت‌هایی بیت‌کوین را ممنوع کرده و چه دولت‌هایی آن‌را به رسمیت شناخته‌اند، مهم است. چراکه نشان می‌دهد چه کسانی بر بیت‌کوین سوارند و از رشد قیمت و مقبولیت آن بهره می‌برند.
چرا ارز دیجیتالی مانند بیت‌کوین قابل ردیابی و کنترل نمی باشد ؟
تمام تراکنش‌های بیت‌کوین به طور دائمی در یک دفترکل توزیع شده به اسم “بلاکچین” ثبت می‌شوند. جزیئات تراکنش‌های هرکیف پول در بلاک چین برای تمام کاربران قابل مشاهده است. تراکنش‌ها در بلاک‌ها قرار می‌گیرند که مانند برگه‌های این دفترکل توزیع شده است. حدود هر ۱۰ دقیقه بلاک جدیدی از تراکنش‌ها تولید می‌شود و بلاک‌های قبلی به بلاکچین می‌پیوندند.
در پروتکل بیت‌کوین، تعداد ارزهای قابل استخراج و تولید حداکثر ۲۱ میلیون می باشد. یعنی وقتی تعداد بیت‌کوین‌ها به ۲۱ میلیون واحد برسد، تولید بیت‌کوین‌ها متوقف خواهد شد و بیت‌کوین‌ها به گردش می‌افتند. محدود بودن تعداد بیت‌کوین‌ها بدان معنی است که بعد از آن هیچ‌کس نمی‌تواند بیت‌کوینی چاپ و یا تولید کند. بنابراین بیت کوین یک ارز ضدتورمی است. در ارزهای سنتی، دولت ها وقتی به مشکل بر می‌خورد، اسکانس‌های زیادی چاپ می‌کند و همین کار یکی از دلایل اصلی تورم است. یکی از دلایل رشد بیت‌کوین هم همین کمیاب بودن آن است. شایان ذکر است تاکنون حدود ۱۸ میلیون بیت کوین تولید و استخراج شده است و پیش بینی شده است تا سال ۲۰۲۵ تعداد بیت کوین ها به ۲۱ میلیون واحد خواهد رسید و استخراج آن پایان خواهد یافت.
معامله‌گران بیت‌کوین ناشناش اند. چون جهت نقل و انتقال بیت کوین ها، نیازی به مشخصات هویتی نمی باشد و فقط داشتن شماره حساب الکترونیکی شخص مقابل کافی است. پس امکان شناسایی و رهگیری آنها وجود دارد. یکی دیگر از علت‌های پیدایش بیت‌کوین را می‌توان فریب تبهکاران و یا افرادی دانست که به‌دنبال پولشویی یا گم کردن ردپاهای مالی خود هستند. به عبارتی دیگر سازندگان این ارز دیجیتال به احتمال زیاد به‌دنبال این موضوع نیز بوده‌اند که تبهکاران برای پولشویی یا افراد به جای اینکه برای معاملات خود به سمت تراکنش‌های غیرقابل ردگیری مثل طلا بروند، تمایل به استفاده از بیت‌کوین پیدا کنند تا در صورت لزوم قابل شناسایی نباشند.
قیمت بیت‌کوین در ابتدای سال ۲۰۱۹ نزدیک ۱۰۰۰ دلار بود و با ارزش بیش از ۱۰.۰۰۰ دلار فعلی، رشد ۱۰ برابری را داشته است. این نشان می‌دهد حجم زیادی از سرمایه‌های دلاری به سمت بیت‌کوین هدایت شده تا ظرف یک‌سال با ایجاد چنین رشد قیمتی، برای آن جذابیت ایجاد شود و دلارهای بیشتری به سمت آن حرکت کند. این یک حباب‌سازی کلاسیک برای جذاب‌سازی بیت‌کوین است. البته این نکته را نباید فراموش کرد که شتاب صعودی قطعا پایدار نخواهد بود.
بیت کوین چگونه کار می‌کند؟
همانطور که گفته شد، بیت‌کوین غیرمتمرکز فعالیت می‌کند و واسطه‌هایی مانند بانک در این شبکه حذف شده‌اند و در نتیجه کامپیوترهای سراسر این شبکه به جای بانک ها وظیفه تایید تراکنش‌ها را انجام می‌دهند. بیت‌کوین‌ها در حساب های الکترونیکی به اسم wallet و یا کیف پول الکترونیکی ذخیره می‌شوند. کیف پول الکترونیکی مانند حساب بانکی می باشد ، اما تحت نظر هیچ واسطه‌ای نیست و متعلق به خود هر فردی است و فقط با داشتن یک پست الکترونیکی (email) قابل ایجاد است. همان طور که جهت افتتاح حساب، بانک های متنوع ای وجود دارد، جهت ساخت wallet نیز سایت های زیادی وجود دارد که برخی از آنها جعلی و برخی رسمی می باشد. فرض کنید با استفاده از بیت‌کوین قصد انتقال پول را دارید. شما آدرس کیف پول فرد دیگری را از او دریافت می‌کنید و به سادگی با ورود به پنل کاربری wallet خود، مبلغ و یا تعداد بیت کوین مورد نظر را انتقال می دهید. آنگاه مقدار بیت‌کوین از آن تراکنش وارد شبکه می‌شود. اما اینجا دیگر بانک یا شرکت‌های واسطه نقشی ندارند و سیستم‌های کامپیوتری، محاسبات تراکنش را انجام می‌دهند. یعنی هیچ هزینه‌ای برای تراکنش‌ها پرداخت نمی‌شود و احتیاجی هم به ارائه نام واقعی طرفین مبادله نیست. فقط برخی از سایت ها، مقداری بیت کوین را در جهت این انتقال بعنوان کارمزد برداشت می نمایند. در سراسر جهان افراد مختلفی هستند که کامپیوترهای قدرتمند خود را در اختیار این شبکه قرار می‌دهند. اما این کار آنها فقط برای کمک به شبکه بیت‌کوین نیست. به کسانی که کامیپوترهای خود را جهت پردازش در اختیار این شبکه قرار می‌دهند، ماینر (Miner) یا استخراج کننده معدن می گویند. به ازای محاسبات و تایید تراکنش‌ها، بیت کوین‌های جدیدی تولید می‌شوند و به ماینرهای شبکه تعلق می‌گیرند و به اصطلاح، ماینرها، بیت‌کوین را استخراج می‌کنند و از این طریق اعتباری نیز دریافت می کنند.
معدن‌کاوی یا ماینینگ (Mining) در بیت‌کوین چیست؟
ارزهای دیجتال با حل معماهای پیچیده استخراج می‌شود. این معما ها به دلیل نگه داشتن اطلاعت تراکنش ها و صحت نقل و انتقال آنها بوجود می آید. در ابتدا تعداد زیادی بیت‌کوین وجود داشت، اما امروز فقط ۱۲ بیت‌کوین در هر ده دقیقه استخراج می‌شود. شاید تصوری که استخراج بیت‌کوین در ذهن افراد عادی ایجاد می‌کند، این است که با این کار بتوانند پول درآورند. این ممکن است از نظر تکنیکی درست باشد، اما یک مشکل وجود دارد. در روزهای ابتدایی، افراد از لپ‌تاپ خودشان استفاده می‌کردند و در آنها برنامه‌هایی را اجرا می‌کردند تا معماهای ریاضی را حل کند و هر کسی می‌توانست در آنها پیروز شود. مشکل بیت‌کوین این است که هر قدر زمان می‌گذرد، این معادلات سخت‌تر و سخت‌تر می‌شوند. معادلاتی که از نوع رمزنگاری‌های پیچیده‌اند، احتیاج به انرژی بالای محاسباتی خواهد بود تا بتواند آنها را حل کند. پس باعث مصرف بسیار بالای انرژی، برق و فرسایش پردازنده لپ تاپ شما خواهد شد. با گسترش استخراج ارز رمز ها، دستگاه هایی مختص به این کار به نام ماینر تولید شده است که سرعت پردازش آنها چندین برابر رایانه های شخصی و معمولی می باشد و باعث استخراج ارز رمزهای بیشتری می شود. به همین دلیل است که انجام آن برای کاربران معمولی دشوار است؛ و از سوی دیگر اینکه از نظر زیست محیطی اتلاف زیاد انرژی را در پی دارد. افراد با این کار حجم بسیار زیادی از برق را صرف می‌کنند. احتمالاً در آینده افراد خواهند گفت که اگر قرار باشد این کار دوباره تکرار نمایند، بهتر از سایر انواع استخراج ها از جمله استخراج ابری (Cloud Mining) و …که انرژی کمتری مصرف می کند استفاده شود تا به محیط زیست آسیب نرساند.
راه‌های تهیه بیت کوین چیست؟
معمولاً بیت کوین را می توان به دو روش اصلی تهیه کرد : استخراج بیت‌کوین از طریق دستگاه های ماینر و استخراج ابری و استفاده از روش های خرید و فروش بیت کوین به صورت آنلاین.
معایب بیت کوین چیست ؟
۱- اشکال اساسی در استفاده از این ارزها این است که منجر به دور زدن حاکمیت‌های ملی شده و قدرت اقتصادی و سیاسی کشور را از حاکمیت سلب کرده است. به این ترتیب، تأثیرگذاری بر ابزارهای پولی و بخش عمده نوسانات بازار پول، که از اساسی‌ترین ابزارهای اقتصادی حاکمیتی به‌شمار می‌روند، به سیاست‌های شرکت هایی بستگی خواهد داشت که این ارز رمز ها را معرفی و تولید کرده اند و در اصطلاح سوار بر آن می باشند.
۲- در این سیستم انجام معامله در بازارهای غیررسمی و غیرقانونی، مانند موادمخدر، قاچاق و بازارهای زیرزمینی مانند خرید و فروش زنان و دختران، اسلحه و … براحتی قابل انجام است و این چالشی مهم برای حاکمیت‌ها خواهد بود. چون هیچ گونه رهگیری از فرستنده و دریافت کننده ارز دیجیتال وجود نخواهد داشت.
۳- در این شبکه، هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست که طبیعتاً مردم را دچار مشکلات متعدد خواهد کرد.
مهندس نوید همراهی
